พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ หอศิลป ตั้งอยู่บนถนนเจ้าฟ้า เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร เดิมเป็นอาคารโรงกษาปณ์ ที่สร้างขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 5 ตามแบบสถาปัตยกรรมตะวันตกยุคฟื้นฟูวิทยาการ สำหรับเป็นโรงงานผลิตเหรียญกษาปณ์ เมื่อมีการพัฒนาเครื่องจักรที่ใหญ่โตขึ้นในเวลาต่อมา จึงย้ายที่ทำการไป ณ โรงกษาปณ์ ปัจจุบันอาคารแห่งนี้จึงร้างลง ครั้นในวาระครบ 100 ปีการพิพิธภัณฑ์ไทย กรมศิลปากรมีโครงการจัดตั้งพิพิธภัณฑสถานด้านศิลปะสมัยใหม่ จึงได้ขอใช้อาคารโรงกษาปณ์เก่านี้เป็นที่ตั้งพิพิธภัณฑสถานศิลปะ ซึ่งกรมธนารักษ์ได้ยินดีมอบอาคารแห่งนี้แก่กรมศิลปากร เมื่อวันที่ 19 เมษายน พ.ศ.2517
พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ หอศิลป มีพื้นที่จัดแสดงทั้งนิทรรศการถาวรและนิทรรศการหมุนเวียน
นิทรรศการถาวร
อาคารด้านหน้า ชั้นบน (อาคารด้านทิศตะวันตก) จัดแสดงนิทรรศการถาวรศิลปะแบบไทยประเพณี ซึ่งเป็นผลงานศิลปะไทยที่สร้างสรรค์ขึ้นแต่ครั้งอดีตกาล ในรูปแบบต่าง ๆ ถึงพัฒนาการของศิลปะในประเทศไทย ตั้งแต่ครั้งอดีตกาลในแบบไทยประเพณี จนถูกถ่ายทอด ปรับเปลี่ยนเข้าสู่รูปแบบศิลปะร่วมสมัยโดยแบ่งออกเป็น 4 ส่วน คือ
ส่วนที่ 1 ภาพคัดลอกจิตรกรรมฝาผนังโบราณ
ส่วนที่ 2 ภาพภาพเขียนบนผ้าหรือกระดาษ เช่น ภาพในสมุดข่อย เป็นต้น
ส่วนที่ 3 เป็นภาพยุคหัวเลี้ยวหัวต่อ ระหว่างภาพเขียนแบบสมัยใหม่ที่ได้รับอิทธิพลจากประเทศตะวันตก และภาพเขียนที่ยังคงอนุรักษ์แบบประเพณีไว้ผสมผสานกัน เช่น ภาพเขียนเนื่องในโอกาสต่าง ๆ ได้แก่ งานพระเมรุ งานฉลองสมโภช เป็นต้น
ส่วนที่ 4 ภาพเขียนบนตู้พระธรรม และอื่น ๆ
อาคารด้านหน้าชั้นล่าง จัดแสดงผลงานศิลปกรรมร่วมสมัย ซึ่งผลงานศิลปกรรมส่วนใหญ่เป็นสมบัติของพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ หอศิลป โดยการซื้อ บริจาค และจากที่ศิลปินและหน่วยงานต่าง ๆ ให้ยืมจัดแสดง แบ่งเป็นห้อง ดังนี้
ห้องฝีพระหัตถ์ แสดงภาพฝีพระหัตถ์ของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว และพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช
หอศิลปินอาวุโส แสดงผลงานศิลปะร่วมสมัย ทั้งประเภทจิตรกรรมและประติมากรรมของศิลปินรุ่นอาวุโสที่มีชื่อเสียงของไทย
หอศิลปินร่วมสมัย แสดงผลงานศิลปะร่วมสมัย ทั้งประเภทจิตรกรรมและประติมากรรมของศิลปินรุ่นหลังที่มีชื่อเสียงของไทย
นิทรรศการหมุนเวียน
พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ หอศิลป มีแผนการจัดนิทรรศการหมุนเวียนตลอดทั้งปีปีละประมาณ 20 นิทรรศการ โดยจัดแสดงเดือนละ 2-4 เรื่อง ผลงานที่นำมาจัดแสดงเป็นผลงานศิลปะทุกประเภทที่ผ่านการพิจารณาคัดเลือกจากคณะกรรมการดำเนินงานของพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ หอศิลป นับได้ว่าเป็นผลงานที่มีคุณภาพของศิลปินทั้งชาวไทยและชาวต่างประเทศ โดยนำมาจัดแสดง ณ ห้องนิทรรศการหมุนเวียน 1-8 (อาคารชั้นเดียวด้านทิศเหนือและทิศตะวันออก) อาคารอเนกประสงค์ และอาคารทิศใต้ นอกจากการใช้พื้นที่ในการจัดนิทรรศการแล้วยังมีกิจกรรมส่งเสริมความรู้ทางศิลปะอีกมากมาย ตัวอย่างกิจกรรมได้แก่ การจัดอบรมฝึกทักษะด้านศิลปะแก่เยาวชนการเปิดให้เป็นสถานที่ทัศนศึกษาและการร่วมมือกับองค์กรเอกชน เช่น การจัดเสวนา การจัดแรลลี่ด้านศิลปะ เป็นต้น